स चैको द्विरूपस्त्रिमयश्चतुरात्मा

प्रत्यभिज्ञाहृदये 7.

-------------------------

अस्यैव सम्यक् स्वरूपज्ञानात् यतो हि मुक्तिः, असम्यक् तु संसारः, ततः तिलश एतत्स्वरूपं निर्भङ्क्तुमाह 

स चैको द्विरूपस्त्रिमयश्चतुरात्मा सप्तपञ्चकस्वभावः  ।।७।।

निर्णीतदृशा चिदात्मा शिवभट्टारक एव 'एक' आत्मा, न तु अन्यः  कश्चित्, प्रकाशस्य देशकालादिभिः भेदयोगात्, जडस्य तु ग्राहकत्वानुपपत्तेः। प्रकाश एव यतः स्वातन्त्र्यात्  गृहीतप्राणादि-संकोचः संकुचितार्थ-ग्राहकतामश्नुते, ततः असौ प्रकाश-रूपत्व-संकोचावभासवत्त्वाभ्यां 'द्विरूपः' आणव-मायीय-कार्म-मलावृतत्त्वात् 'त्रिमयः'। शून्य-प्राण-पुर्यष्टक-शरीरस्वभावत्त्वात् 'चतुरात्मा'। 'सप्तपञ्चकानि'-शिवादिपृथिव्यन्तानि पञ्च-त्रिंशत्तत्त्वानि तत्-स्वभावः' । तथा शिवादि-सकलान्त-प्रमातृ-सप्तकस्वरूपः, चिदानन्देच्छा-ज्ञान-क्रियाशक्तिरूपत्त्वेऽपि अख्यातिवशात् कला-विद्या-राग-काल-नियति-कञ्चुक-कवलितत्त्वात् पञ्चकस्वरूपः एवं च शिवैकरूपत्त्वेन पञ्चत्रिंशत्तत्त्वेन, प्रमातृसप्तस्वभावत्त्वेन चिदादिशक्ति-पञ्चकात्मकत्त्वेन च अयं प्रत्यभिज्ञायमानो मुक्तिदः, अन्यथा तु संसारहेतुः ।।७।।

***

एवं च

तद्भूमिकाः सर्वदर्शनस्थितयः ।।८।।

(क्रमशः  follows the next post)

***