Tuesday, 23 March 2021

ऐतरेय उपनिषद् / कोऽहम्?

(स आत्मा वा पुरुषऽयम्।)

स ईक्षत कथं न्विदं मदृते स्यादिति 

स ईक्षत कतरेण प्रपद्या इति ।

स ईक्षत यदि वाचाभिव्याहृतं कोऽहम् ?--

यदि प्राणेनाभिप्राणितं यदि चक्षुषा दृष्टं 

यदि श्रोत्रेण श्रुतं यदि त्वचा स्पृष्टं 

यदि मनसा ध्यातं यद्यपानेनाभ्यपानितं 

यदि शिश्नेन विसृष्टमथ कोऽहमिति ।।११

(अध्याय १, खण्ड ३)

--

सः ईक्षतः (?) कथं नु इदं 

मत् ऋते स्यात् इति 

स ईक्षतः (?) कतरेण प्रपद्यै इति। 

स ईक्षतः (?) यदि वाचा अभिव्याहृतं 

यदि प्राणेन अभिप्राणितं 

यदि चक्षुषा दृष्टं 

यदि मनसा ध्यातं 

यदि अपानेन अभ्यपानितं 

यदि शिश्नेन विसृष्टं अथ

कः अहं इति। 

--

स एतमेव सीमानं विदार्यैतया द्वारा प्रापद्यत। 

सैषा विदृतिर्नाम द्वास्तदेतन्नान्दनम् ।

तस्य त्रय आवसथास्त्रयः स्वप्नाः ।

अयमावसथोऽयमावसथोऽयमावसथ इति ।।१२

(अध्याय १, खण्ड ३)

--

सः एतं एव सीमानं विदार्य एतया द्वारा प्रापद्यत। 

सा एषा विदृतिः नाम द्वाः तत् एतत् नान्दनम्। 

तस्य त्रयः आवसथाः त्रयः स्वप्नाः। 

अयं आवसथः अयं आवसथः अयं आवसथः इति।। 

--

स जातो  भूतान्यभिव्यैख्यत् किमिहान्यं वावदिषदिति। 

स एतमेव पुरुषं ब्रह्म ततममपश्यत् ।

इदमदर्शमिति३ ।। १३

(अध्याय १, खण्ड ३)

--

सः जातः भूतादि अभिव्यैख्यत किं इह अन्यं वा अवदिषत् इति। सः एतं एव पुरुषं ब्रह्म ततमं अपश्यत्। 

इदं अदर्शं इति।। 

--

तस्मादिदन्द्रो नामेदन्द्रो ह वै नाम तमिदन्द्रं सन्तमिन्द्र इत्याचक्षते परोक्षेण । 

परोक्षप्रिया इव  हि देवाः परोक्षप्रिया इव हि देवाः।। १४

--

तस्मात् इदन्द्रो नाम ह वै नाम तं इन्द्रं सन्तं इन्द्रः इति आचक्षते परोक्षेण। परोक्षप्रियाः इव हि देवाः परोक्षप्रियाः इव हि देवाः।। 

--

केनोपनिषद् :

--

तस्माद् वा इन्द्रोऽतितरामिवान्यान् देवान् स ह्येन्नेदिष्ठं पस्पर्श, स ह्येनत् प्रथमो विदाञ्चकार ब्रह्मेति।। ३

--

तस्मात् वा इन्द्रः अतितराम् इव अन्यान् देवान् सः हि एनत् नेदिष्ठं पस्पर्श, सः हि एनत् प्रथमः विदाञ्चकार ब्रह्म इति।। 

--

No comments:

Post a Comment